Kaart (cartografie) - Boornbergum

Boornbergum (Fries: Boarnburgum) is een dorp in de gemeente Smallingerland, in de Nederlandse provincie Friesland.

Het ligt ten zuidwesten van Drachten en ten noordwesten van Beetsterzwaag. Aan de zuidoostkant van het dorpsgebied loopt de A7 en aan de zuidwestkant de Kromme Gat. Even ten noorden van die laatste ligt de waterplas Boornbergummerpetten.

In telde het dorp inwoners. Onder het dorp valt ook deel van de buurtschap Galhoek. Het dorp werkt op veel vlakken samen met het naburige Kortehemmen, met wie het ook de buurtschap Galhoek wordt gedeeld.

Boornbergum werd in 1543 vermeld als Berghum en Bergum. In 1573 werd het vermeld als Bornberghen en in 1580 als Boornbergum. Bergum is het datief meervoud van een berg. De plaats was dus ontstaan op een verhoogd terrein of heuvel. De latere toevoeging van 'Boorn' duidt erop dat het niet ver van de rivier de Boorne was gelegen.

Het dorp bleef een tijdlang een kleine kern. Toch kende het een groot gebied dat tot het dorp werd gerekend. Zo vielen Smalle Ee, De Wilgen en Goëngahuizen er ook onder. In de 18e eeuw groeide de kern van een aantal verspreide huizen en een kerk tot een dichtere kern.

De kerk van het dorp was in 1734 ook vervangen door een grotere kerk. In 1871 werd deze nog eens vervangen, door de huidige Hervormde kerk. In 1911 werd er een tweede kerk gebouwd, een gereformeerde kerk. In de tweede helft van de twintigste eeuw groeide het dorp naar het noorden uit, en wat later ook langs de Middelgaast, een losse buurtschap die sindsdien niet meer als een zelfstandige plaats wordt gezien. Kenmerkend aan de tweede groei is dat de nieuwe huizen in kleine buurtjes van rijtjeshuizen zijn gebouwd, die wat losser van elkaar zijn gelegen.

In de westelijke kant van het dorpsgebied ligt het buitengebied van het dorp, met boerenbedrijven aan de Krite.